พัชรวรรณ วรพล

 

 

การท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนกลายเป็นเทรนด์มาแรงในปัจจุบัน โดยเน้นฟื้นฟูและสร้างผลกระทบเชิงบวกต่อสถานที่ ชุมชน และจุดหมายปลายทางต่าง ๆ ที่นักท่องเที่ยวเดินทางไปเยี่ยมชม โดยตัวนักท่องเที่ยวนี่ล่ะเป็นผู้มีส่วนร่วมสำคัญ การเลือกการเดินทางแบบคาร์บอนต่ำและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมจึงมีเพิ่มมากขึ้นเรื่อย ๆ ทั้งการใช้รถยนต์ไฟฟ้าและไฮบริด แผนการเดินทางอย่างยั่งยืนที่มีการขี่จักรยาน การเดินทัวร์ เลือกใช้เที่ยวบินชดเชยคาร์บอน เลือกใช้ขนส่งสาธารณะ เช่น รถไฟและรถประจำทาง

 

แค่เลือกวิธีการเดินทาง ก็ลดภาวะโลกร้อนได้

ในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมา มีหลายโครงการระดับโลกที่ริเริ่มส่งเสริม Slow Travel หรือ “การเดินทางแบบเนิบช้า” โดยเน้นด้านสิ่งแวดล้อมและประสบการณ์การเดินทางที่ลึกซึ้งยิ่งขึ้น จึงเลือกที่จะนำเสนอการเดินทางด้วย “รถไฟ” แคมเปญเหล่านี้มุ่งเป้าไปที่นักท่องเที่ยวที่คำนึงถึงสิ่งแวดล้อม รถไฟจึงกลายเป็นทางเลือกหลักในการส่งเสริมการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน ซึ่งสะท้อนถึงความต้องการของนักท่องเที่ยวที่ต้องการประสบการณ์ระหว่างการเดินทาง อีกทั้งยังหลงใหลการเดินทางแบบช้า ๆ และรักษ์สิ่งแวดล้อม หลายคนอาจจะแปลกใจที่ได้รู้ว่าคาร์บอนฟุตพรินต์ของรถไฟมีปริมาณน้อยเพียงใด เมื่อเปรียบเทียบกับการเดินทางด้วยยานพาหนะอื่น ๆ หรือแม้แต่เครื่องบิน รถไฟปล่อยก๊าซคาร์บอนออกสู่ชั้นบรรยากาศน้อยกว่าร้อยละ 66-80 แม้แต่รถยนต์ไฟฟ้าซึ่งเป็นทางเลือกที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากที่สุดในตลาด ยังสร้างก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์มากกว่ารถไฟถึง 13 เท่า ในบางพื้นที่ รถไฟมีสัดส่วนของการปล่อยก๊าซทั้งหมดน้อยกว่าร้อยละ 3 ทีเดียว

 

นั่งรถไฟแล้วได้อะไรบ้าง

 

ความยั่งยืนด้านสิ่งแวดล้อม การเดินทางด้วยรถไฟนับว่าเป็นหนึ่งในรูปแบบการขนส่งที่ยั่งยืนที่สุด รถไฟปล่อยก๊าซเรือนกระจกน้อยกว่าการเดินทางด้วยเครื่องบินในระยะทางเท่ากัน เนื่องจากใช้เชื้อเพลิงต่อผู้โดยสารหนึ่งคนน้อยกว่า และรถไฟบางขบวนยังใช้ไฟฟ้าจากพลังงานหมุนเวียน ซึ่งช่วยลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ ลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และตอกย้ำถึงความพยายามในการต่อสู้กับภาวะเปลี่ยนแปลงของสภาพภูมิอากาศ

 

พัฒนาเศรษฐกิจ รถไฟสามารถกระตุ้นการเติบโตทางเศรษฐกิจเพราะสามารถเข้าถึงเมืองเล็ก ๆ และพื้นที่ชนบทอันห่างไกล สร้างงานทั้งทางตรงและทางอ้อม โดยส่งเสริมการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน สนับสนุนธุรกิจในท้องถิ่น เพราะนักท่องเที่ยวมีแนวโน้มที่จะเยี่ยมชมและใช้จ่ายในชุมชนมากขึ้น เป็นการเพิ่มและกระจายรายได้แก่ร้านอาหาร ร้านค้า และบริการต่าง ๆ ในท้องถิ่นรอบ ๆ สถานี และตามเส้นทางรถไฟ นับเป็นการช่วยเหลือส่งเสริมธุรกิจของชุมชนที่มักถูกมองข้าม 

การเข้าถึงที่เพิ่มขึ้น รถไฟสามารถเชื่อมต่อเมืองใหญ่กับพื้นที่ชนบทห่างไกล ทำให้ลดการแออัดของนักท่องเที่ยว เนื่องจากเกิดการไหลเวียนของนักท่องเที่ยวไปสู่จุดหมายปลายทางอื่น ๆ เช่น เมืองรองหรือพื้นที่ที่ไม่ค่อยมีคนรู้จัก ซึ่งมีส่วนทำให้การกระจายผลประโยชน์ด้านการท่องเที่ยวสมดุลมากยิ่งขึ้น 

การแลกเปลี่ยนและการอนุรักษ์มรดกทางวัฒนธรรม การเดินทางด้วยรถไฟหลายเส้นทางได้รับการออกแบบเพื่อให้นักท่องเที่ยวได้รับประสบการณ์และดื่มด่ำกับเรื่องราวของประวัติศาสตร์ อาหาร และประเพณีของพื้นที่ที่นักท่องเที่ยวเดินทางผ่าน สิ่งนี้ไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มประสบการณ์การเดินทาง แต่ยังมีบทบาทในการรักษา ส่งเสริมวัฒนธรรมและประเพณีท้องถิ่นอีกด้วย

ความปลอดภัยและความสะดวกสบาย โดยทั่วไปแล้วการเดินทางด้วยรถไฟถือว่าปลอดภัยกว่าการเดินทางบนท้องถนน รถไฟสมัยใหม่เสนอบริการที่หลากหลายและสร้างเอกลักษณ์เฉพาะตัว พร้อมด้วยการตกแต่งและสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย เช่น ที่นั่งกว้างขวาง บริการตู้อาหาร และห้องนอน ทำให้การเดินทางสะดวกสบายและเพลิดเพลินยิ่งขึ้น โดยมีหลายระดับราคาให้เลือกตามงบประมาณของแต่ละคน 

การรถไฟทั่วโลกจึงปรับปรุงขบวนรถไฟของตนให้ทันสมัย มีศักยภาพ ควบคู่ไปกับแคมเปญนวัตกรรมที่ยกระดับการคำนึงถึงสิ่งแวดล้อมในอนาคต อย่างในยุโรปที่มีเครือข่ายรถไฟที่กว้างขวางและเส้นทางที่สวยงาม European Travel Commission และ Eurail ได้จัดให้มีรางวัล Rail Tourism Awards เพื่อสนับสนุนการเดินทางด้วยรถไฟอย่างยั่งยืนในยุโรป ภายใต้แคมเปญ “All Aboard for Change” โดย Rail Europe เน้นย้ำถึงประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อมของการเดินทางด้วยรถไฟที่เหนือกว่าการขนส่งรูปแบบอื่น นอกเหนือจากการลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนและมลพิษทางอากาศแล้ว บริษัทรถไฟยังได้ใช้วิธีการรีไซเคิลและลดปริมาณขยะ เช่น ยูโรสตาร์เปลี่ยนจากการจำหน่ายบัตรโดยสารแบบกระดาษ มาเป็นให้ผู้โดยสารใช้ตั๋วอิเล็กทรอนิกส์บนโทรศัพท์มือถือแทน

ภาพจาก: contagious.com

Deutsche Bahn หรือ DB บริษัทรถไฟแห่งชาติของเยอรมนี จัดแคมเปญ “ไม่จำเป็นต้องบิน” มีจุดมุ่งหมายเป็นการนำเสนออีกหนึ่งทางเลือก โดยเน้นถึงการเข้าถึงพื้นที่ห่างไกลและระยะเวลาไปยังจุดหมายปลายทางที่เร็วขึ้นด้วยเครือข่ายรถไฟ แคมเปญดังกล่าวสร้างความตระหนักรู้อย่างมีนัยสำคัญเกี่ยวกับประโยชน์ด้านสิ่งแวดล้อมของการเลือกการเดินทางด้วยรถไฟมากกว่าการเดินทางทางอากาศ ซึ่งสอดคล้องกับความต้องการของผู้บริโภคที่มีความกังวลเพิ่มมากขึ้นเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศและการปล่อยก๊าซคาร์บอน DB จึงได้ชื่อว่าเป็นผู้นำการขนส่งที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม

ภาพจาก: peopleup.org

Amtrak บริษัทรถไฟขนาดใหญ่ในสหรัฐอเมริกาที่กำลังเปลี่ยนแนวทางในการรีไซเคิลและนำวัสดุกลับมาใช้ใหม่ ได้ร่วมมือกับ People for Urban Progress (PUP) องค์กรไม่แสวงผลกำไร รับออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ทำมือจากวัสดุที่ไม่ใช้แล้วในท้องถิ่น โดยนำหนังหุ้มที่นั่งรถไฟเก่า ๆ มาทำกระเป๋า และอุปกรณ์การเดินทางอื่น ๆ หรืออย่างในการปฏิวัติรถไฟความเร็วสูงของจีนที่ใช้นวัตกรรมเพื่อบุกเบิกการท่องเที่ยวทางรถไฟ พร้อมใส่ใจในเรื่องการปล่อยก๊าซเรือนกระจก ทำให้เกิดรถไฟที่นักท่องเที่ยวทั้งในประเทศและต่างประเทศสามารถเข้าถึงได้ในพื้นที่ที่ห่างไกล เช่น เมืองในชนบทแต่สุดแสนจะงดงามในมณฑลยูนนาน

การท่องเที่ยวทางรถไฟเป็นวิธีการเดินทางที่น่าสนใจ ในขณะที่โลกก้าวไปสู่รูปแบบการท่องเที่ยวที่มีความรับผิดชอบและตระหนักรู้มากขึ้น ซึ่งไม่เพียงแต่ช่วยเพิ่มประสบการณ์การท่องเที่ยวเท่านั้น แต่ยังส่งเสริมความยั่งยืนทางเศรษฐกิจ สังคม เป็นส่วนหนึ่งของการแก้ปัญหานักท่องเที่ยวล้นเมืองและความเสื่อมโทรมของสิ่งแวดล้อม ในขณะเดียวกันนักท่องเที่ยวจะเพลิดเพลินไปกับทิวทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงตลอดเวลาขณะที่รถไฟแล่นผ่านภูมิประเทศที่หลากหลาย และดื่มด่ำไปกับสถานที่ที่ไปเยือนมากขึ้นอีกด้วย รถไฟจึงถูกกำหนดให้เป็นวิธีการเดินทางที่มีบทบาทสำคัญของการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนทั่วโลกในอนาคต.

 

---

ที่มา: 

“How Train Vacations Are Synonymous With Sustainable Travel.” 2023. Vacations By Rail. https://www.vacationsbyrail.com/expert-advice-inspiration/2023/april/how-train-vacations-are-synonymous-with-sustainable-travel/.

Maza, Hannah. 2024. “50 Green Tips for Travelling in 2024.” GreenMatch. https://www.greenmatch.co.uk/blog/green-travel-tips.

“The Power of Rail Tourism: Paving the Way for Balanced and Sustainable Tourism.” 2024. LinkedIn. https://www.linkedin.com/pulse/power-rail-tourism-paving-way-balanced-sustainable-thraenhart-bamhc.

thraenhart. 2024. “The Power of Rail Tourism: Paving the Way for Balanced and Sustainable Tourism.” balancedtourism. https://balancedtourism.com/2024/04/06/the-power-of-rail-tourism-paving-the-way-for-balanced-and-sustainable-tourism/